Friday, May 29, 2009

gaWai dAyak....

Asal Hari Gawai Dayak
Peremisi Hari Gawai Dayak diungkupka ngagai bala asal Dayak di menua Sarawak; baka bansa Iban, Bidayuh, enggau mayuh sub-ethnics ari Orang Ulu - Kayan, Kenyah, Kelabit, Murut, enggau mayuh agi ti enda ulih ditiuka ba ditu. Sejarah Hari Gawai Dayak ulih dipansik pulai ngagai taun 1957 kelia. Pengerami Hari Gawai Dayak dipejadika (gazetted) nyadi sebengkah ari Hari besai ba menua Sarawak kena 25 September, 1964. Beduduk ari nya, Hari Gawai Dayak ti keterubah diintu kena 1 Jun, 1965. Pengudah ari nya, iya lalu diintu tiap taun sampaika hari tu.
Reti Gawai:
Reti leka jaku Gawai sama enggau pengerami. Nya mih kabuah enti orang bisi rami disebut kitai baka tu - munyi ti begawai. Maya ngintu Hari Gawai mayuh bendar pengawa diaduka beserimbai enggau pengerami nya. Sigi batang pengawa iya nya meri besai terima kasih ngagai Tuhan tauka Petara laban udah bulih asil ari kereja bumai betaun.Simpulka jaku pandak, pengerami nya tadi dikena meri terima kasih ngagai semengat padi. Pia mega, pengerami tu dikena minta awakka dalam taun baru ti deka datai sama bulih padi sama pemayuh tauka lebih agi ari taun ti udah. Semua perengka dikena bumai nempalai nyengkaum batu panggul sereta enggau keresa kena kereja berat lalu disengkilung ngena pua kumbu dalam pandung ranyai. Tuju pengawa nya awakka semua perengka ti dikena bekereja nya tadi tau enda mai pulaika penusah tauka bebadi. Chara ngintu nya tadi nitihka pengarap. Sida ti udah megai pengarap Kristian ngintu ngena chara sembiang. Sida ti agi pengarap adat asal ngintu ngena chara miring.Maya Hari Gawai, mayuh mega pengawa bukai diaduka orang. Bisi mega orang sabung jadi nyerumba Hari Gawai. Kelimpah ari nya, mayuh mega main enggau adat asal dibantaika kena ngerami malam baka bepantun, ngajat, sereta gagai enggau uti ti bukai. Pengerami belabuh kena lemai hari 31 Mei alai semua raban diri sebilik sama makai begempuru (family union). Ba sekeda menua, pengawa tu dikumbai orang ‘besapi tuai.’ Raban ti pengabis biak dalam ruang bilik berengkah nyapi raban ti pengabis tuai lalu beturut datai ba iya ti pengabis biak nya empu. Tuju pengawa tu awakka tau gayu-guru baka iya ti tuai dalam ruang bilik nya. Tengah malam nya mega bisi ngirup ai pengayu. Udah nya ditangkanka mayuh main enggau adat asal kena ngerami malam datai ka hari tawas. Chara ngintu Hari Gawai engka bisi lain mimit nitihka ai enggau bagi menua sebengkah enggau sebengkah. Ba alai genturung orang mayuh agi diau, bisi mega orang ngaduka pekit kumang enggau keling. Maya Hari Gawai mega orang sigi nerima penatai temuai ari pupu raban bansa ti datai ngabang. Mayuh bansa pemakai asal enggau iya ti baru dibantaika temuai. Tuak mega sigi diberika pengabang ti bisi datai.

1 comment:

Pala Tangga said...

Selamat ngintu Hari Gawai ngagai kita sebilik.

Minta gayu guru, gerai nyamai latang senang nguan menua.